Sophie Lanfear/Silverback/Netflix
Slecht geslapen vannacht. Door vallende walrussen. En dat is de schuld van Sir Richard Attenborough. O nee, toch gewoon weer van ons.
Sinds deze maand is op Netflix namelijk Our Planet te zien, weer zo’n prachtige natuurserie in de traditie van Planet Earth en Blue Planet. Mega-ontspannend, natuurseries kijken, en soms ook bijzonder om te lachen. Om de baltsdans van de maraboe bijvoorbeeld, een zwarte tropenvogel die zichzelf in een fractie van een seconde kan uitklappen tot een bizarre smiley met fluoriserend blauwe ogen en mond. Of om dronken apen en olifanten die zich tegoed hebben gedaan aan afgevallen vruchten onder een boom op de savanne. Vruchten die al lekker zijn gaan fermenteren, met alcoholvorming en zo. Een zwalkende aap is nog niet eens zo heel bovengemiddeld grappig, maar een zwalkende olifant is niveautje Disney lollig. Je moet er van houden.
Zowaar geen plastic
Maar Our Planet, dat werd gemaakt in samenwerking met het Wereld Natuur Fonds, is minder om te lachen. In het eerste deel gaat het allemaal nog overwegend voorspoedig. Prachtige luchtopnames en verbazingwekkende close-ups van schijnbaar ongerepte natuur en onderwatershots van kleurrijk zeeleven, waarbij ik me er steeds op betrap dat ik verbaasd ben dat er geen plastic voorbij komt drijven en er sowieso nog van alles leeft onder het wateroppervlak. Je zou het soms haast vergeten wanneer je je te veel verdiept in natuur en milieu en vooral alles wat we al dat moois aandoen. En dat al dat moois soms ook behoorlijk wreed is, zou je als zelfbenoemd milieumissionaris ook bijna vergeten.
Onheil
Aan het einde van deel 1 zie je het al aankomen: Sir Richard kondigt met zijn ultra-Britse bas het onheil aan dat de verandering van het klimaat met zich meebrengt. “De stabiliteit waar wij, en al het leven van afhankelijk zijn, verdwijnt”, voorspelt hij. En niet na 2050, waar de meeste klimaatdoelen ongeveer geprojecteerd zijn; niet in 2035, wanneer er al flinke stappen gezet moeten zijn in de richting van een duurzame samenleving, maar nu. “Wat we de komende 20 jaar doen, bepaalt de toekomst van al het leven op aarde. In de volgende afleveringen onthullen we wat we moeten doen als we een toekomst veilig willen stellen voor mens en natuur.”
Gekke natuurgewoonte
Deel 2 heet Frozen Worlds. Dan weet je al hoe laat het is: hier warmt de aarde nog veel sneller op dan in niet-arctisch gebied. Wat ik niet wist was dat van de walrussen. Een van de fenomenale luchtshots toont een strand vol walrussen aan de noordoostkust van Rusland. En dan bedoel ik ook echt: vol walrussen. Leuk, dacht ik nog. Weer zo’n gekke natuurgewoonte waarvan je denkt: dat kan toch anders? Waarom zouden ze dat willen, met z’n allen op zo’n klein rotsig strand? Maar dat willen ze dus helemaal niet, blijkt.
Tonnen bruin vet
Het is de enige plek waar ze kunnen rusten in de buurt van hun jachtgebied. Normaal gesproken doen ze dat op zee-ijs, maar dat is er nu dus veel minder en veel minder lang. Dus kruipen ze met z’n allen hetzelfde strand op. De Spaanse costa’s zijn een oase van rust vergeleken bij deze drukte. Even volgt de camera een walrusmoeder met haar jong, terwijl ze een plekje proberen te vinden tussen al die tonnen bruin vet met gevaarlijke witte slagtanden. Maar zelfs het wonderbaarlijke Attenborough camerateam raakt hier de draad kwijt. Regelmatig slaat de vlam in de walruspan en vallen twee van die enorme besnorde zitzakken elkaar brullend aan, de dieren in hun omgeving verpletterend.
Een enkele slimmerik weet door de bruine massa heen te wobbelen en beklimt de rotsen om de menigte te ontvluchten. Dat kan dus helemaal niet, walrussen die klimmen. Maar ze doen het wel. Met hun zachte, onhandige zijflappen slepen ze al die honderden kilo’s tegen de rotswand op. Ze overzien de massa beneden hen, doen een dutje. En dan moet er weer gejaagd worden. Maar hoe? Kijk, daar is de zee, vlakbij. Maar wel vijftig meter lager.
Buitelend de diepte in
Of walrussen geen diepte zien, of gewoon geen andere mogelijkheid, vertelt het verhaal niet. Maar een voor een hobbelen de walrussen richting de afgrond. En daar gaan ze: zwijgend de diepte in, buitelend en bloedend rollen ze de puntige rotswand af en vallen bovenop hun minder opwaarts mobiele soortgenoten. De branding wiegt hun gehavende lijven heen en weer, in een poging ze mee te sleuren de oceaan in. Als gevallen Russische tsaren met dikke bontmantels en scepters van ivoor liggen ze met gesloten ogen en gekraakte schedels. Je hart bloedt als je het ziet.
Sir Richard roept ons op om op de website van het WWF te gaan ‘ontdekken wat we moeten doen om de bevroren wereld onderdeel te houden van onze mooie aarde.’ Maar deze beelden voelen even verlammend groot. Wie ze toch wil zien: hier is een impressie vanuit het perspectief van de filmploeg.