Vorige week was ik getuige van een bijzonder proces. In de Schoorlse duinen sloten zo’n 25 medewerkers van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier zich vijf dagen op, samen met hun gasten: een divers gezelschap uit de milieuwereld, de overheid, het bedrijfsleven, wetenschap, kunst en minder eenduidig te labelen sectoren. Deze ‘Terranauten’ gingen een plan bedenken om de biodiversiteit te redden, en daarmee de wereld.
Dat klinkt ironischer dan bedoeld. Want hoewel er opvallend veel gelachen werd in de duinoase die Dopersduin heet en het meest doet denken aan een jeugdherbergvariant op een conferentieoord, is de missie bloedserieus: oplossingen bedenken om de dramatische daling in de soortenrijkdom te keren.
Maatschappelijk vraagstuk
Bijzonder dat een waterschap, bij het grote publiek toch niet bekend om de innige verwevenheid met de maatschappij, zo’n taak naar zich toetrekt. Maar niet onlogisch (er zit in deze club waterbeheerders enorm veel kennis) en zeker niet onwenselijk.
De onheilstijdingen die de deelnemers aan deze vijfdaagse conferentie over zich heen kregen, heb ik gemist, maar ik kan me er wel een voorstelling van maken. Men was er voelbaar en hoorbaar beduusd van: “Dat de enorme achteruitgang van insecten zó van invloed is op veel andere diersoorten, maakt het echt heel bedreigend en geeft mogelijk aan dat de hele zaak op instorten staat”, vatte een deelnemer samen. “Dat we de natuur al zo lang hebben verwaarloosd en mishandeld…”
Reframen
Met dat besef keken de deelnemers onder leiding van een ‘reframer’ van TU Delft vanuit de wonderlijke psyche van de mens naar de toekomst: ‘Wat bepaalt over dertig jaar hoe men met biodiversiteit omgaat?’ En daar dan oplossingen bij bedenken, ‘knoppen om aan te draaien’. Want Einstein zei het al: “We cannot solve our problems with the same thinking that created them.”
Ingewikkeld? Dat vonden de deelnemers ook. “De eerste twee dagen dacht ik: waar gáát dit over”, zegt achteraf een deelnemer die ‘de problemen met biodiversiteit dagelijks in het veld ziet’. “Maar op dag vier begonnen de kwartjes te vallen. Ik heb er echt vertrouwen in dat dit kan gaan werken.”
Manifest
Klinkt goed. Maar wat dan precies? Om te beginnen is er een manifest opgesteld, waarin de deelnemers zich in niet-formele zin verplichten om concreet te werken aan een grotere soortenrijkdom, om moederschip Aarde bewoonbaar te houden voor alle soorten, inclusief de mens. Dat klinkt wederom erg Weleda. Maar mensen, dit is echt bloedserieus. De kennis is er, de wil is er, de knoppen om aan te draaien zijn herkend.
In het hart geraakt
De sfeer tijdens de presentatie van de eerste resultaten aan een directielid van het waterschap was tegelijkertijd uitbundig en nederig. Gewijd haast. Hier waren mensen tot in hun hart geraakt, zonder dollen. En de grootste grapjas van het gezelschap werd, toen hij werd uitgenodigd om de week in zijn eigen woorden samen te vatten en alle ogen bij voorbaat al twinkelend op hem gericht waren, overmand door emoties. ‘Ik moet een beetje huilen’, lichtte hij toe wat iedereen zag gebeuren. ‘Ik ben echt ontroerd door wat er hier allemaal gebeurd is, deze week.”
Niet laten verzanden
En nu? Er lag al een actielijst klaar voor deze week, om de mooie intenties niet te laten verzanden wanneer de Schoorlse duinen weer zijn verruild voor het hoofdkantoor in Heerhugowaard. Er komt samenwerking. De plannen die vorige week het licht zagen worden verder uitgewerkt. Er komt beleid. ‘Ha! Met beleid is de wereld nog nooit gered’, kan de cynicus zeggen. Maar ik geloof erin. Zet ‘m op, Terranauten. Ik hou jullie in de gaten.