‘Kennis is macht? Kennis is machteloosheid!’ Die zin tikte ik gisterenmiddag vrijwel letterlijk aan het begin van een blog – dat ik even later digitaal verfrommelde, overigens. Maar die zin klonk een paar uur later in de Toneelschuur, bij Tenzij je een beter plan hebt. Totale herkenning, die hele voorstelling. De tekst van dit ‘journalistiek theater’ zou ik zelf geschreven kunnen hebben. Als die niet zo goed was, tenminste.
Twee vrouwen die geboren werden op het moment dat ik mijn VWO-diploma in ontvangst nam, denken hetzelfde als ik, zag ik tot mijn verrassing. En hetzelfde als een groeiende groep mensen. Ze worstelen met dezelfde vraagstukken, maken zich dezelfde zorgen. Ze verwoordden gisteren bewonderenswaardig scherp het gevoel van onmacht dat je kan overvallen als je weer eens een verontrustend artikel of boek hebt gelezen, of een maatschappijkritische documentaire hebt gezien.
‘Daar staan we dan voor onze boekenkast met hele planken vol over de natuur en de wereld en het milieu. En over wat er allemaal mis gaat. Maar wat als zo’n boek alleen leidt tot nóg een boek? Wat als we allemaal in onze eigen tijd, op onze eigen tablet, kijken naar een documentaire als Cowspiracy? Dan zitten we allemaal om de beurt tussen onze eigen muren verontwaardigd te wezen en die verontwaardiging is zó weer verdampt, omdat het geen weerklank vindt. Wanneer gaan we nou eens iets sámen doen? Wie organiseert die vergadering waarin we gaan overleggen over hoe het verder moet?’
Stip op de horizon
En wat moeten ze (we) met die oproep om ‘nieuwe verhalen’ te bedenken die een ‘stip op de horizon moeten plaatsen’? Hoe kun je je verbeelding inzetten om mensen te verleiden om nu eindelijk eens de goede keuzes te gaan maken? Welke verhalen moeten dat dan zijn? Moet er niet eerst een hele generatie gewoon doodgaan voordat er een echte paradigmaverandering kan plaatsvinden? Zo eentje waarbij je je achteraf niet meer kan voorstellen dat het ooit anders is geweest? Dat we ooit de mens als maat namen voor alle dingen, bijvoorbeeld? Dat soort twijfels werden even dringend als innemend (hoge stemmen, frisse gezichten, gezonde dosis zelfspot) op het – ongetwijfeld zeer selecte- publiek afgevuurd.
Uit de impasse
Anouk Nuyens en Rebekka de Wit zijn er klaar mee, met dat gevoel van onmacht. Het is toch verdorie niet hún schuld dat de wereld er zo beroerd voor staat? Zij trekken met hun voorstelling het land door en nodigen na elke opvoering politici, activisten of wetenschappers uit om samen antwoorden te zoeken op de vraag: hoe moet het dan wél? Hoe komen we uit de impasse?
Gisteren was dat Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren. Nog zo’n bewonderenswaardige dame. Na al haar jaren ervaring zeer vaardig in het welsprekend beantwoorden van lastige vragen, liet ze zien. ‘Je kunt niet in je eentje de wereld veranderen. Maar het heeft al waarde op zich wanneer je ervoor kiest om niet mee te doen aan de systemen die je wilt veranderen. Door bewuste keuzes te maken, haal je het maximale uit je mens-zijn. Mensen hebben een moreel kompas dat vaker dan je denkt dezelfde kant op wijst. Daar kun je je aan vasthouden.’
Zoveel mooie zinnen en inzichten gehoord, gisteren. Ik had een notitieboekje willen hebben. Maar ja, wat als het horen van mooie zinnen alleen maar leidt tot het schrijven van nog meer zinnen?
De voorstelling en de verzamelde wijsheden in de gesprekken achteraf zijn te volgen via de website Tenzijjeeenbeterplanhebt.nl en via Facebook.