Een man van 86 die een toekomstnovelle schrijft, kan dat? Tuurlijk kan dat. Juíst. Deze man heeft lang genoeg meegelopen om patronen te herkennen en hoeft de lijnen die hij ziet alleen maar verder door te trekken. Toch wringt er iets.
Het verhaal van Jan Terlouw speelt in 2022. Maar Jan heeft duidelijk een Terlouwbril (modelletje 1931) op. Dat leidt tot een toekomstverhaal met een sterk Oosterschelde Windkracht 10 gevoel. Namen als Arie Minderhout, Bernard Zwart en Herbert Kalf klinken toch wel oorverdovend jaren ’70. Van de vorige eeuw, mind you. ‘Stik, jij’, voegt hoofdpersoon Bart Algers zijn opponent Philip Dorenbosch snedig toe. Zou dat soort taalgebruik echt zijn teruggekeerd in 2022?
Flauw en onbelangrijk, ik geef het toe. Maar het maakt je als lezer iets te bewust van de geest van opa Terlouw. Een opa waar ik overigens diepe bewondering voor koester. Want hij heeft meestal groot gelijk. Ook in Kop uit ‘t zand, waar ik op een verregende ochtend in de meivakantie eindelijk aan toe kwam.
Een wereld vol twijfelaars
Terlouw schetst, opgehangen aan een persoonlijk verhaallijntje dat zo haastig wordt neergezet dat het niet echt blijft plakken, een wereld vol twijfelaars, die maar geen klimaatknopen willen doorhakken, ondanks de zich opstapelende gevolgen in de vorm van vluchtelingenstromen, razende stormen, ijzige winters en ander leed. Vergaderen, conferenties beleggen en langetermijndoelen stellen kunnen de politici in Terlouws boekje als de beste. Net als in het echt. En hij kan het weten.
Barts vriend en milieuactivist Arie ziet dat al een tijdje aankomen en steekt zichzelf, in navolging van Jan Palach (Praag 1969, zou een student anno 2022 daar nog een voorbeeld aan nemen?), publiekelijk in brand. Het trekt even de media-aandacht en daarna is alles weer Business as Usual. Terlouw schetst de ecologische en maatschappelijke ontsporing die erop volgt. Ook een beetje haastig, alsof we een uitgebreide synopsis lezen die nog verder moet worden uitgewerkt. Maar ja, de man is al 86. Gauw naar de uitgever, zal hij misschien gedacht hebben.
Wie is de nieuwe Terlouw?
Waar wil ik naartoe? Er is misschien van alles aan te merken op Terlouws ‘klimaatnovelle’ (Waarom hangt Terlouw alles op aan de politiek en krijgt het bedrijfsleven geen enkele rol toegedicht? Leest hij de kranten nog wel, of is hij daarmee gestopt, zoals hoofdpersoon Bart?), maar uiteindelijk zou de wereld er heel anders uitzien als er meer mensen waren zoals hij. Jammer dat hij geen 40 meer is. Wie weet wat hij op dit moment zou kunnen bijdragen aan de politieke besluitvaardigheid die -inderdaad- zo keihard nodig is. En zo vreselijk ontbreekt.